Wodorowe testy oddechowe

Wodorowe testy oddechowe - czym tak naprawdę są?

Wodorowe testy oddechowe to rodzaj badania stosowanego w diagnozie chorób układu pokarmowego, takich jak nadmiar bakterii w jelicie cienkim (SIBO), zespół jelita drażliwego czy problemy z trawieniem cukrów. Jest ono często wykorzystywane w praktyce klinicznej.

Zwykle, gdy człowiek oddycha, nie ma śladów wodoru ani metanu w wydychanym powietrzu. Jednakże, kiedy bakterie zamieszkują jelito, produkują one wodór i metan. Te związki są rozpuszczane we krwi i przenoszone do płuc, co pozwala na ich wykrycie podczas oddychania.

Testy wodorowe i ich rodzaje

Różne substancje mogą być wykorzystywane do przeprowadzenia testów wodorowych, w zależności od rodzaju potencjalnego zaburzenia. Może to obejmować cukry, alkohole cukrowe, oraz różne rodzaje wielocukrów. W praktyce klinicznej najczęściej wykorzystywane testy to:

• test tolerancji fruktozy (do diagnozowania problemów z trawieniem i nietolerancją fruktozy),
• test tolerancji laktozy (do diagnozowania problemów z trawieniem i nietolerancją laktozy),
• test z laktulozą (do diagnozowania nadmiaru bakterii w jelicie cienkim),
• test z glukozą (do diagnozowania nadmiaru bakterii w jelicie cienkim).

Jakie są wskazania do Wodorowych testów oddechowych?

Testy wodorowe to łatwe, stosunkowo tanie i nieinwazyjne dla pacjenta metody, które służą do rozpoznawania problemów ze wchłanianiem i tolerowaniem węglowodanów (w tym nietolerancji laktozy i fruktozy) oraz do diagnozowania Small Intestinal Bacterial Overgrowth (SIBO). Choć "złotym standardem" w diagnostyce SIBO jest aspiracja i hodowla treści jelita cienkiego, to ze względu na brak skonsolidowanych technik aseptycznego pobierania próbek oraz czasochłonność, koszt i inwazyjność tych metod, zazwyczaj przy wykrywaniu SIBO preferuje się nieinwazyjne wodorowe testy oddechowe.

Jakie są przeciwwskazania do Wodorowych testów oddechowych?

Wodorowe testy oddechowe to badanie realizowane bez ingerencji w organizm pacjenta, jednak istnieje kilka sytuacji, w których ich przeprowadzenie jest niemożliwe. Są to przypadki, gdy pacjent cierpi na:

• hipoglikemię poposiłkową - niedocukrzenie po posiłku
• dziedziczną nietolerancję fruktozy

Inne przeciwwskazanie dla testu obejmują:

• stosowanie antybiotyków w ciągu ostatnich 4 tygodni
• przeprowadzenie zabiegu kolonoskopii, wlewu kontrastowego w ciągu ostatnich 4 tygodni
• ileostomię

Testy wodorowe - jak się je wykonuje?

Test polega na zmierzeniu poziomu wodoru uwalnianego do oddechu pacjenta na czczo, a następnie podaniu określonej ilości substancji, w zależności od podejrzewanego schorzenia. Może to być:

• glukoza (75 g),
• laktuloza (10 g),
• fruktoza (25 g)
• lub laktoza (25 g)

rozpuszczone w 250 ml wody niegazowanej. Pomiaru poziomu wodoru dokonywane są po 15, 30, 60, 90 oraz 120 minutach od podania substancji. W przypadku pacjentów z powolnie przepływającym jelitem dodatkowo wykonuje się pomiary po 150 oraz 180 minutach od podania substancji. Wyniki są dostępne natychmiast po zakończeniu testu, a diagnozę stawia specjalista z zakresu gastroenterologii lub dietetyk kliniczny.

Jak przygotować się do wykonania testu wodorowego?

Jeśli pacjent nie jest odpowiednio przygotowany do testu, to może to skutkować uzyskaniem błędnego wyniku. Aby uniknąć tego ryzyka, zaleca się, aby przeprowadzanie testu odbyło się po upływie 4 tygodni od zakończenia leczenia antybiotykami. Również zaleca się zachowanie przerwy czterotygodniowej między badaniem wymagającym oczyszczenia przewodu pokarmowego, takim jak zabieg chirurgiczny, endoskopowy lub radiologiczny. Jeśli to możliwe, należy dodatkowo przerwać przyjmowanie środków przeczyszczających na tydzień przed planowanym testem. Palenie tytoniu także może mieć wpływ na wynik, dlatego też zaleca się unikać palenia w dniu testu. Zwiększona aktywność fizyczna również nie jest pożądana - zwłaszcza u dzieci. Przed wykonaniem testu pacjent powinien umyć zęby pastą bez ksylitolu, ewentualnie zalecane jest umycie zębów wyłącznie czystą wodą, a po umyciu zębów powinno się użyć płynu antyseptycznego do płukania jamy ustnej.

Testy wodorowe - czy można najeść się przed testem?

Aby przygotować się do testu, pacjent powinien powstrzymać się od jedzenia przez co najmniej 8-12 godzin. W tym czasie można pić jedynie niegazowaną wodę. Dieta ma istotny wpływ na wynik testu, dlatego też przed testem, aby uniknąć błędnego wyniku, zaleca się unikać spożywania:

• węglowodanów złożonych,
• soków owocowych, musów, brzoskwiń, winogron, moreli, gruszek, suszonych i kandyzowanych owoców, bananów, gum do żucia
• soków jarzynowych oraz produktów powodujących wzdęcia, takich jak brokuły, kapusta, por, cebula, brukselka, kukurydza, fasola, groch, kalafior, ciecierka, soczewica i soja.

Dzień przed testem zaleca się spożywanie: gotowanego lub pieczonego mięsa (drób, ryba przyprawiona tylko solą i pieprzem), jaj, wędlin, serów twarogowych i jogurtu naturalnego, a także jasnego pieczywa oraz białego ryżu. Zupy wskazane to drobiowe lub wołowe.

Jak rozumieć wynik wodorowych testów oddechowych?

Interpretacja wyniku oddechowego testu wodorowego opiera się na poziomie stężenia wodoru i metanu, jak również na obecności objawów odpowiadających danej chorobie. W 2017 roku pojawił się konsensus dotyczący standaryzacji wykonywania testów wodorowych oddechowych oraz interpretacji wyników zależnie od choroby.

Zalecenie to sugeruje, że wykrycie zwiększenia poziomu wodoru o ≥20 ppm w ciągu 90 minut od rozpoczęcia testu jest wskazaniem rozpoznania SIBO. Podobnie wykrycie zbliżonego poziomu wodoru podczas testu z fruktozą lub laktozą uważane jest za pozytywny wynik. Dodatkowo wykrycie wzrostu poziomu metanu o ≥10 ppm w stosunku do poziomu wyjściowego uważa się za wskaźnik przerostu bakterii produkujących metan.

Ważne jest aby pamiętać, że nie ma jednej jednoznacznej granicy, która pozwala na rozpoznanie choroby, poziomy te mogą się różnić w zależności od pacjenta i konkretnego schorzenia. Dlatego też decyzja dotycząca rozpoznania choroby powinna być podejmowana przez specjalistę po wnikliwej analizie wyniku testu oraz wyników innych badań klinicznych.

Testy wodorowe w diagnostyce SIBO

Test oddechowy wykorzystywany do diagnozowania SIBO polega na pomiarze poziomu wodoru i metanu w wydychanym powietrzu po podaniu pacjentowi glukozy lub laktulozy. W związku z tym, że występowanie wodoru i metanu w wydychanym powietrzu jest spowodowane przez bakterie jelitowe, jego obecność wskazuje na nadmierną ilość tych bakterii. W przypadku pacjentów z cukrzycą zaleca się użycie laktulozy, ponieważ podanie glukozy może wpłynąć na poziom cukru we krwi oraz motorykę jelit. Aby rozpoznać SIBO, konieczne jest, aby stężenie wodoru było ≥20 ppm w ciągu 90 minut od podania substancji. Jak już wcześniej wspomniano, jeśli stwierdzone zostanie zwiększenie metanu ≥10 ppm, oznacza to przerost metanogenów.

Wyniki testu oddechowego z laktulozą mogą mieć dwa szczyty pomiarowe. Pierwszy związany jest z rozrostem bakterii w jelicie cienkim i jest niezbędny do rozpoznania SIBO, jednak musi być odnotowany ≤90 minut od przyjęcia laktulozy. Drugi związany jest z fermentacją bakteryjną w okrężnicy i nie jest konieczny do rozpoznania SIBO. Wodorowy test oddechowy z laktulozą jest często fałszywie pozytywny, co jest związane z przyspieszonym pasażem jelitowym i fermentacją w jelicie grubym. Natomiast test oddechowy z użyciem glukozy jest mniej czuły w wykrywaniu rozrostu bakterii w jelicie cienkim. Ogólnie rzecz biorąc, czułość testów oddechowych to 31-68% dla laktulozy, 20-93% dla glukozy, a ich swoistość to odpowiednio 44-100% i 30-86%